မာပူတုိ၊ မုိဇမ္းဘဇ္ (Maputo, Mozambique)

အာဖရိကကုိလာရသည္႔  ရည္ရြယ္ရင္းမွာ တစ္ခုပဲရွိသည္။ အတၱဗဟုိျပဳ ဥေရာပလူ႔ အဖြဲ႔အစည္း ႏွင္႔ကင္းလြတ္မည္႔ အျခားကမၻာတစ္ခုကုိရူစားလုိ  ၍ျဖစ္သည္။ ကၽြန္ေတာ႔္  အေနျဖင္႔ အာရွျဖစ္ျဖစ္၊ ေတာင္အေမရိကျဖစ္ျဖစ္ သြားလုိကသြားႏုိင္ေသာ္လည္း အာဖရိကကုိမွ ေရြးခ်ယ္လုိက္ရျခင္းသည္ အာဖရိကသုိ႔ သြားမည္႔  ေလယဥ္စရိတ္ (လက္မွတ္)မွာေစ်းအလြန္ခ်ဳိ၍ျဖစ္သည္။

သုိ႔ႏွင္႔ ကၽြန္ေတာ္မွာ မုိဇမ္းဘဇ္တြင္ သြားလုိက္ျပန္လုိက္ႏွင္႔ ၂၅ႏွစ္နီးပါး ၾကာခဲ႔ သည္။အခ်ိန္သည္ကုန္လြန္တာျမန္လြန္းလွမည္ထင္သည္။ကၽြန္ေတာ္ မငယ္ ေတာ႔ျပီ။ဇရာပင္ အေတာ္ေညာင္းလာခဲ႔ပါျပီ။သုိ႔ေပသည္႔တုိင္ ကၽြန္ေတာ္႔၏ မခ်ိတင္ကဲ ျဖစ္ေနသည္႔စိတ္အရင္းခံကုိမူ ရွင္းလင္းနာလည္ေအာ္ေတာ႔လုပ္ရပါလိမ္႔မည္။ အာဖရိကကသဲေျမႏွင္႔ ကၽြန္ေတာ္ေမြဖြားၾကီးျပင္းရာ ေနာ္လန္ျမိဳ႕၏ ေၾကကဲြဖြယ္ ေဒသေလး၏ ႏွင္းေျမေပၚရွိ  မခ်ိတင္ကဲစိတ္ျဖစ္သည္။ ေနာ္လန္ျမိဳ႕သည္ ဆြီဒင္ႏုိင္ငံ၏ျမိဳ႕ေလးတစ္ျမဳိ႕ျဖစ္ပါသည္။

အာဖရိကတြင္ ေနထုိင္စဥ္အတြင္းသင္ယူခဲ႔သည္မ်ားကုိ အရုိးရွင္းဆုံးႏွင္႔ အလြယ္ကူဆုံး ရွင္းျပရပါလ်င္  နားႏွစ္ဖက္ႏွင္႔ လွ်ာတစ္ေခ်ာင္း သာရွိ ေသာလူသားႏွင္႔ပတ္သက္၍ သမၼာက်မ္းလာ    ပုံဝတၳဳမ်ားမွစရမည္ျဖစ္သည္ ။အဘယ္သုိ႔လူသားတြင္ နားႏွစ္ဖက္ႏွင္႔လွ်ာတစ္ ေခ်ာင္းသာရွိ ရပါသနည္း။ထုိေၾကာင္႔ပင္ျဖစ္မည္ထင္သည္။ ကၽြန္ေတာ္႔တုိ႔ေျပာသမွ် စကားမ်ားကုိ  နားႏွစ္ဖက္မွ နားေထာင္မူ ႏွစ္ၾကိမ္လုပ္ရပါ သည္။

အာဖရိကတြင္ နားေထာင္းမူျပဳျခင္းသည္ ဘဝေနနည္းလမ္းညႊန္ခ်က္တစ္ရပ္ ျဖစ္ပါသည္။ထုိအခ်က္က အေနာက္တုိင္းသားေလာကတြင္ အျမဲလုိလုိေပ်ာက္ဆုံး ေနေသာအခ်က္ျဖစ္သည္။အေနာက္တုိင္းသားမ်ားက တစ္ဖက္သူ၏စကားကုိနား ေထာင္ခ်င္ပုံမရွိသည္႔အျပင္ အခ်ိန္ေတာင္ေပးႏုိင္ပုံ မရေပ။ လြန္ခဲ႔သည္႔ငါးႏွစ္ ေလာက္ကျဖစ္ပါသည။္ ကၽြန္ေတာ္တီဗြီအင္တာဗ်ဴးမ်ားကုိ ေျဖၾကား ရာတြင္ ခပ္ျမန္ျမန္ေျဖမည္႔သည္မွာ ဆယ္ၾကိမ္ထက္မကရွိသည္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔တြင္နား ေထာင္ႏုိင္စြမ္းရည္လုံးလုံးေပ်ာက္ဆုံးေနသလုိျဖစ္ေနပုံရသည္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ စကား ေတြကုိရႊန္းရႊန္းေဝေအာင္ေတာ႔ေျပာတတ္ၾကပါသည္။သုိ႔ေသာ္ တိတ္စိတ္ေၾကကြဲစြာႏွင္႔ ပင္စကားဝုိင္းမ်ားကုိ အဆုံး သတ္သြားသည္ကမ်ားပါသည္။

ေတာင္အေမရိကစာေပတြင္ အမ်ားလက္ခံေသာစာေပပုံစံသစ္တစ္ရပ္ ထြက္ေပၚလာ သည္ ကုိအမွတ္ရေနပါေသးသည္။ ထုိစာေပပုံစံသစ္က လူသား၏အဓိပၸယ္ႏွင္႔ပကတိအ ေျခအေန  အေပၚရူ႔ျမင္ပုံမ်ားကုိ လုံးလုံးလ်ားလ်ားေျပာင္းလဲေစခဲ႔သည္။ ခုတစ္ေခါက္သည္ အာဖရိကအလွည္႔ျဖစ္မည္ဟုထင္ပါသည္။

အာဖရိကတုိက္ရွိလူမ်ားသည္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ စာျဖင္႔တစ္ဖုံ၊ပါးစပ္ျဖင္႔တစ္မ်ဳိး ေဖာ္ျပေလ႔ရွိပါသည္။သိပ္မေဝးေတာ႔ေသာအနာဂတ္တြင္ အာဖရိကစာေပသည္ ကမၻာ႔မ်က္ႏွာစာတြင္ ထြက္ေပၚလာေခ်ရွိပါသည္။ ထုိအျဖစ္က မၾကားေသးခင္ႏွစ္မ်ား အတြင္း ဂါဘရီယယ္ဂါစီရာ မားကြက္(စ္)ႏွင္႔သူ႔၏ေခတ္ျပဳိင္လူတစ္စုတု႔ိလုပ္ေဆာင္ ခဲ႔ၾကသည္႔ စိတ္လူပ္ရွားမူႏွင္႔သက္ဆုိင္ေသာ ေတာ္လွန္ေရးတစ္ရပ္ျဖစ္ပါသည္။ထုိေတာ္ လွန္ေရးက ေျခဖ်က္ရ ခက္သည္႔ အစဥ္အလာအယူအဆမ်ားကုိတြန္း လွန္ၾကျခင္းျဖစ္  သည္။အာဖရိကစာေပ၏ ေဖာ္ထုတ္ခ်က္မ်ားက လူသား၏ပကတိအေျခအေနကုိ ခ်ည္းကပ္ထားေသာအျမင္မ်ဳိးျဖစ္သည္။ ဥပမာျပရလ်င္ မုိဇမ္ဘစ္စာေရးဆရာ မီရာကုိတုိ(Mia Couto)ျဖစ္သည္။သူက ပါးစပ္ေျပာအစဥ္အလာမ်ား ႏွင္႔ေဖာ္က်ဴး ထားေသာ အေရးဘာသာစကားႏွင္႔ ေရာစက္ ထားသည္႔ အာဖရိကဂမၻီရသရုပ္မွန္  (Magic Realism)ကုိ ဖန္းတီးသူျဖစ္သည္။

အကယ္၍ကၽြန္ေတာ္တုိ႔သည္ နားေထာင္ျခင္းအမူကုိျပဳႏုိင္ပါလွ်င္ က်င္႔သား ရေနျပီး ျဖစ္ေသာစာေပပုံစံမ်ားႏွင္႔ တမူကြဲျပားသည္႔ အာဖရိက၏စာကားေျပာစာေပပာန္ကုိ  ေတြ႔ရွိႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။သိပ္ျပီးအမြန္းတင္လြနး္ရာက်ေနမည္လားေတာ႔မသိပါ။ မည္သုိ႔ပင္ဆုိေစ ကၽြန္ေတာ္ေျပာေနသည္မ်ားသည္ အမ်ားသိႏွင္႔ျပီးျဖစ္ေသာအမွန္တ ရားျဖစ္ သည္ကေတာ႔ေသခ်ာပါသည္။ အေနာက္စာေပက ပုံမွန္အားျဖင္႔ တစ္သမွတ္ ထဲ(linear) သေဘာေဆာင္ပါသည္။ အေရွ႕ေနာက္ညီညြတ္မူပုံစံ  ျဖင္႔သြားသည္။

အာဖရိကမွာထုိသုိ႔မဟုတ္ေပ။ လုိင္နာ(linear)သေဘာထက္ ႏြန္လုိင္နာ(non-linear) သေဘာက ကဲပါ သည္။ ေရွ႕ေနာက္ညီညြတ္မူထက္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္တက္တက္ ၾကြၾကြႏွင္႔ စကား ေျပာပုံစံျဖစ္သည္။ အတိတ္ႏွင္႔ပစၥဳပႊန္ကုိေရာေႏွာ၍ေဖာ္ျပသည္။  ဥပမာျပရလွ်င္ လူႏွစ္ေယာက္စကားေျပာခန္းတြင္   ေသဆုံးသြားသူ  မိတ္ေဆြတစ္ ေယာက္အ ေၾကာင္းကုိမဆီမဆုိင္ထည္႔သြင္းေျပာၾကားျခင္းမ်ဳိးျဖစ္သည္။

ခါလာဟာလီသဲဂႏၱာရတြင္က်င္လည္က်က္စားေနၾကသူမ်ား၏တစ္ေန႔တာပုံေျပာ ဇတ္လမ္းမ်ားႏွင္႔တူပါသည္။သူတုိ႔က တစ္ေန႔တာ အမဲလုိက္၊သစ္ျမစ္သစ္ဥမ်ားရွာေဖြ ရာမွ အိမ္ျပန္ေရာက္လွ်င္ သူတုိ႔၏တစ္ေန႔တာၾကဳံေတြ႔ခဲ႔ေသာ မေမာႏုိင္မပန္းႏုိင္သည္႔ အေတြ႔ၾကဳံ မ်ားကုိ မိသားစုဝင္မ်ားထံ ျပန္လည္ေျပာျပပံုမ်ဳိးျဖစ္သည္။တစ္ခါတစ္ရံ ပုံဝတၳဳတစ္ပုဒ္မက တစ္ခိ်န္တည္း ေျပာေလ႔ရွိသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ အေၾကာင္းလုံးလုံးမွ် သက္ဆုိင္ မူမရွိေသာ ပုံဝတၳဳသုံးေလးပုဒ္ကုိ တစ္ထုိင္တည္းေျပာေလ႔ရွိသည္။သုိ႔ေသာ္ ညဆုံေနၾက ေနရာသုိ႔သြားေတာ႔မည္ဆုိလ်င္ ဇတ္လမ္းဇတ္ကြက္ေကာင္းေအာင္ ျဖဳတ္ႏူတ္သင္႔သည္မ်ားကုိျဖဳတ္ႏူတ္၍ ေပါင္းလုိ႔ရသည္  မ်ားကုိ ေပါင္းကာကုိယ္ပုိင္ဇတ္ လမ္းမ်ားႏွင္႔ဇတ္သိမ္းေလ႔ရွိပါသည္။

 ကၽြန္ေတာ္ မုိဇမ္ဘဇ္တြင္အႏုပညာအတုိင္ပင္ခံတစ္ေယာက္ အေနျဖင္႔အလုပ္လုပ္ခဲ႔ ပါသည္။ထုိႏွစ္မ်ားအတြင္း၊ မာပူတုိျမိဳ႕ Teatro Avenida အျပင္ဘက္ ေက်ာက္ခုံတန္း ရား တစ္ခု တြင္တစ္ေန႔ကၽြန္ေတာ္ထုိင္ေနခဲ႔ပါသည္။ ထုိေန႔က ေနျခစ္ျခစ္ေတာက္ပူ သည္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ရီဟာဆယ္လုပ္ရာမွ ခဏအနားယူျခင္းျဖစ္ သည္။ထုိေၾကာင္႔ ကၽြန္ေတာ္႔ တုိ႔ ေလေကာင္းေလသန္႔ရရန္အျပင္သုိ႔ထြက္ခဲ႔ၾကပါသည္။ ခန္းမအတြင္း တပ္ဆင္ထား ေသာအဲယားကြန္းက ပ်က္ဆီေနသည္မွာၾကာ လွျပီျဖစ္ေသာ ေၾကာင္႔ျဖစ္သည္။ ကၽြန္ေတာ္႔တုိ႔ အလုပ္လုပ္ေနေနစဥ္တြင္ အပူခ်ိန္မွာဒီဂရီ၁၀၀ ေက်ာ္ ပါသည္။

အသက္ၾကီးပုိင္း အာဖရီကန္အဖုိးအုိ ႏွစ္ေယာက္ကလည္း ထုိခုံတန္းလ်ားတြင္ထုိင္ေနပါ သည္။ သုိ႔ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္အတြက္ အခန္းတစ္ခန္းရွိသည္။ အာဖရိကလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ညီကုိ ေမာင္ႏွမရင္းခ်ာမ်ားပုံစံျဖင္႔ အရာရာကုိ ခြဲေဝသုံးစြဲၾကပါသည္။ အရိပ္တစ္ခု ေအာက္တြင္ နားေနေသာအခါမ်ဳိးတြင္ပင္ ရက္ရက္ေရာေရာေနရာေပးေလ႔ရွိသည္။

ထုိအသက္ၾကီးပုိင္းႏွစ္ေယာက္က မၾကာေသးခင္ကမွဆုံးသြားသည္႔ တတိယပုဂၢဳိလ္အ ေၾကာင္းေျပာေနတာကုိၾကားမိသည္။ သူတုိ႔ထဲက တစ္ေယာက္မွ ေသဆုံးသူပုဂၢဳိလ္ အိမ္ကုိသြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ႔သည္ဟုဆုိပါသည္။ သူက ကၽြန္ေတာ္႔ကုိ သူငယ္ငယ္ တုန္းက  ၾကဳံေတြခဲ႔ရသည္႔ ထူးထူးဆန္ဆန္းအျဖစ္ပ်က္ေလးတစ္ခုကုိျပန္လည္ေဖာက္ သည္ခ်ပါ သည္။ ဇတ္လမ္းကရွည္လြန္းေန၍ အစကမျဖတ္ႏုိင္ေအာင္ရွိေနပါသည္။ ညဥ္႔ကလည္း တျဖည္းျဖည္းနက္လာေနေသာေၾကာင္႔ ေနာက္ေန႔မွဆက္ ရန္ဆုံးျဖတ္ျပီး အိမ္သုိ႔ျပန္ ခဲ႔ၾကသည္။သုိ႔ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္ အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ္႔ သူေသဆုံးသြား သည္ ဆုိေသာသတင္းကုိၾကားရသည္။

ထုိလူတိတ္ဆိတ္သြားပါသည္။အျခားတစ္ေယာက္က သူၾကားမိသမွ်ကုိ ျပန္လည္ေျပာျပ သည္အထိ ခုံတန္းရားမွမထြက္ခြာရန္ဆုံးျဖတ္လုိက္သည္။ အေရးပါေသာဇတ္ပုိင္းသု႔ိ ေရာက္လာသည္ကုိေတာ႔ ကၽြန္ေတာ္႔မသိစိတ္ကအလုိလုိသိေနပါသည္။

ေနာက္ဆုံးေတာ႔  သူစေျပာပါသည္။

ခုလုိမ်ဳိးေသတာေတာ႔  မေကာင္းဘူးဗ်ာ။ ဇတ္လမ္းအဆုံးသတ္မေရာက္လုိက္ပါ။

ကၽြန္ေတာ္တုိ႔လူသားမ်ားကုိ အျခားအဟိတ္တိရိစၦာန္ေတြႏွင္႔ ခြဲျခားလုိက္သည္႔အရာမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔လူသားမ်ားသည္ အျခားသူမ်ား၏ အိပ္မက္မ်ား၊ စုိးရိမ္းေသာကမ်ား၊ ေပ်ာ္ရႊင္မူမ်ား ဝမ္းနည္းမူမ်ား၊စိတ္ဆႏၵမ်ားႏွင္႔ က်ရူံးမူ၊ေအာင္ျမင္မူမ်ားကုိနားေထာင္ ေပးႏုိင္စြမ္းပင္ျဖစ္သည္။

လူအမ်ားစုသည္ အသိပညာႏွင္႔ အခ်က္အလက္မ်ားကုိေရာေထြးျပီးမွားယြင္းတတ္ၾကပါ သည္။ အမွားလုပ္ပုံျခင္းေတာ႔မတူၾကေပ။အသိသညာက အခ်က္အလက္မ်ားကုိ ဖြင္႔ဆုိျခင္းျဖစ္သည္။နားေထာင္မူပါသည္ ။

ဒီေတာ႔ကၽြန္ေတာ္႔တုိ႔လူသားမ်ားဟာ ပုံေျပာတတ္တဲ႔သတၱဝါမ်ားလုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ေျပာခဲ႔တာ မမွားဘူဆုိရင္ ခဏာတာျဖစ္ျဖစ္ကၽြန္ေတာ္႔တုိ႔ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိ တိတ္ဆိတ္ျငိမ္သက္ခြင္႔ေပး ၾကည္႔လုိက္ပါ။ေသခ်ာပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဘယ္ေသာအခါမွအဆုံးသတ္မသြား မည္႔ပုံေျပာမူမ်ဳိးႏွင္႔ ေတြ႔ရမွာ မလႊဲေအကန္ပါ။

စကားလုံးေတြကုိ ေလထဲမွာ သဲထဲမွာေရးသားႏုိင္ပါသည္။ ဒါမွအားမရေသးဘူးဆုိရင္  လည္း နားလည္ရခက္သည္႔ ဒီဂ်စ္တယ္ေသတၱာထဲမွာ အဆုံးသတ္ႏုိင္ပါသည္။ မည္သုိ႔ပင္ျဖစ္ေစ ကၽြန္ေတာ္႔တုိ႔ ေနာက္ဆုံးလူသားက နားေထာင္မူအမူကုိရပ္လုိက္ ထိအခ်ိန္ထိ စကားေျပာပုံျပင္ကရွိေနအုံးမည္မွာေသခ်ာပါသည္။ ေနာက္ေတာ႔ ကၽြန္ေတာ္႔တုိ႔လူသားဟာ အဆုံးအစမရွိေအာင္ က်ယ္ေျပာလွသည္႔ စၾကာဝဋာၾကီးထဲမွာ မဟာလူသားသမုိင္းကုိ ပစ္လႊတ္ႏုိင္ၾကပါလိမ္႔မည္။

ဘယ္သူသိမလဲ။ဘယ္သူေျပာႏုိင္မလဲ။ တစ္ေယာက္ေယာက္ေတာ႔ျဖင္႔ေရာက္ခ်င္ ေရာက္သြားႏုိင္တာပဲ။ တစ္ေယာက္ေယာက္ေတာ႔ျဖင္႔ နားေထာင္မူအမူကုိျပဳခ်င္ရွာမွာ ပဲ။

စာညႊန္း ။  ။ The Art of Listening by By HENNING MANKELL

ဟန္းနစ္မန္ကယ္သည္ the Wallander ဝတၳဳမ်ားအပါအဝင္ ဝတၳဳေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာကုိ ေရးသားခဲ႔သူျဖစ္သည္။ ခုစာစုသည္ ွဆြိဒစ္စာေရးစရာ တူးနား ႏူနာလီ Tiina Nunnally ၏ နားေထာင္းျခင္းအႏုပညာ( Art of Listening)ကုိျပန္ဆုိထားျခင္းျဖစ္သည္။

of Listening)ကုိျပန္ဆုိထားျခင္းျဖစ္သည္။