နိဒါန္းေလးနည္းနည္းေျပာမယ္ေနာ္
ဒီပုိစ့္ေလးကုိ ေရးဖုိ႔ ဒီေရလွိဳင္း အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္ၾကာၾကာခ်ိန္ဆေနရပါတယ္ ။ စဥ္းစားခ်င့္တြက္ေနရပါတယ္ ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆုိေတာ့ က်ယ္ျပန္႔လွတဲ့ ကဗ်ာ အေၾကာင္းျဖစ္ေနလုိ႔ပါပဲ ။ အယူအဆ ၊အဆုိအမိန္႔ဖြင့္ဆုိခ်က္ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေနတဲ့ ကဗ်ာအေၾကာင္းေဆာင္းပါးေရးဖုိ႔ကု
ိ ဒီေရလွိဳင္းက အၿမဲတမ္းလက္ေရွာင္ေနဖုိ႔ အၿမဲစဥ္းစားခဲ့ပါတယ္ ။ ကဗ်ာမွာ ဘာမွ မျဖစ္ေျမာက္ေသးတဲ့ ကဗ်ာလမ္းမွာ စမ္းတ၀ါး၀ါးေလွ်ာက္လွမ္းေနဆဲျဖစ္တဲ့ ဒီေရလွိဳင္းကုိ ကဗ်ာေရးတာ၀ါသနာပါတဲ့ ၊ ကဗ်ာေလးေတြ စေရးေနတဲ့ ညီငယ္ ညီမငယ္ေလးေတြက ကဗ်ာေရးနည္းေလးေတြ သင္ေပးပါ ။ ဒီကဗ်ာေလးကုိဘယ္လုိေရးခဲ့တာလည္း ဒီလုိအေမးေလးေတြ ေတာင္းဆုိမႈေလးေတြက ရွိေနခဲ့ပါတယ္ ။ ခက္တာက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ကဗ်ာေရးနည္းနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ သင္ရုိးညႊန္းတမ္းလည္းမရွိ ၊ အတတ္သင္ေပးတဲ့
ေက်ာင္း၊ သင္တန္းေတြကလည္းအၿမဲမရွိ ( စာေပ ၊စာနယ္ဇင္းအဖြဲ႕ကေတာ့ တစ္ခါတစ္ေလ သင္တန္းဖြင့္တာေတာ့ ရွိေပမဲ့ႏွစ္တုိင္းမဖြင့္နုိင္ဘူးေလ ) ၊ ကဗ်ာဆုိတဲ့အႏုပညာပစၥည္းကလည္းသင္တန္းတက္တုိင္း
ဖန္တီးလုိ႔ရတာမဟုတ္ ၊ ဒီေရလွိဳင္းကုိယ္တုိင္ကလည္း ကဗ်ာနဲပတ္သက္လုိ႔ သိတာေလးကနည္းနည္းေလးဆုိေတာ့ ေတာင္းဆုိမႈေလးေတြကုိ မ်က္ကြယ္ျပဳ လစ္လ်ဴရွဳၿပီးေနခဲ့ပါတယ္ ။
ဒါေပမဲ့ေလ ကဗ်ာဆုိတဲ့ ပန္းပြင့္ေလးေတြ ေလာကမွာ လန္းလန္းစြင့္စြင့္ပြင့္ခ်င္တာရယ္ ။ ကဗ်ာစေရးမဲ့ ညီငယ္ ညီမငယ္ေတြအတြက္ ကဗ်ာလမ္းမွာ စမ္းတ၀ါး၀ါးမျဖစ္ေစဖုိ႔ရယ္ေစတနာနဲ႔
ဒီပုိစ့္ေလးကုိေရးဖုိ႔ဆံုးျဖတ္လုိက္တာပါ ။ ကဗ်ာေရးနည္းကုိလမ္းညႊန္တာမဟုတ္ပါဘူး ။ ခရီးတစ္ခုကုိ အရင္သြားခဲ့တဲ့သူက ကိုယ္ေလွ်ာက္ခဲ့တဲ့ လမ္း ၊ ကုိယ္ေရာက္ခဲ့တဲ့စခန္းေလးေတြကုိ
ခုမွ စသြားမဲ့သူေတြအတြက္ ေျပာျပတဲ့သေဘာ ေစတနာနဲ႔ ဒီပုိစ့္ေလးကုိ အခန္းဆက္ ေရးသြားမွာပါ ။
ဒီအခန္းဆက္ပုိစ့္ေလးေတြကုိ
(၁) ကဗ်ာဆုိတာ ဘာလည္းလုိ႔ ဒီေရလွိဳင္းရဲ႕အျမင္
(၂) ဒီေရလွိဳင္းဖတ္ခဲ့တဲံ ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ခံစားခဲ့တဲ့ ျမန္မာကဗ်ာမ်ား
(၃) ကဗ်ာေလးေတြကုိ ဒီေရလွိဳင္း ဖန္တီးခဲ့ပံုေတြကုိ
ဒီေရလွိဳင္းရဲ႕ ကဗ်ာ ဒႆနအျမင္ ၊ ကဗ်ာအေတြးအေခၚ ခံယူခ်က္ ၊ ကဗ်ာကေပးတဲ့အလွ ၊ ကဗ်ာက ေပးတဲ့ဓမၼ ၊ ကဗ်ာကေပးတဲ့ဘ၀ ကဗ်ာကေပးတဲ့ရသေလးေတြနဲ႔ ယွဥ္ၿပီး
စာဖတ္သူရဲ႕ တုန္႔ျပန္႔မႈအေပၚမူတည္လုိ႔ ေရးသြားမွာပါ ။
ကဗ်ာဆုိတာ –
ဖြင့္ဆုိခ်က္ ၊ ယူဆခ်က္ေတြက ကဗ်ာနဲ႔ပတ္သက္ရင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၾကပါတယ္ ။ ပညာရွိတုိ႔ ပစၥည္း ၊ ရြတ္ဆုိရေသာ စာ ၊ သံေနသံထားနဲ႔ဖြဲ႕သီထားေသာ စာေပ ၊ ေလးနက္ေသာအဓိပၸါယ္ရွိတဲံ စာေပ စသည့္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ဆုိစမွတ္ျပဳၾကပါတယ္ ။ ဘယ္လုိပင္ေျပာၾကပါေစ အႏွစ္ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ ကဗ်ာဆုိတာ ဘာသာစကားကုိ အေကာင္းဆံုး ၊ အထူးျခားဆံုးဖန္တီးထားတဲ့ စာေပလက္ရာမြန္ပါ ။
စာေပရဲ႕ အညြန္အဖူး အလွအပ အႏုပညာတစ္ရပ္ပါ ။ ခံစားမႈရသေပၚေအာင္ စည္းကမ္းေတြနဲ႔ ဖြဲ႕ဆုိသီကံုးရတဲံစာေပကုိ ကဗ်ာလုိ႔သတ္မွတ္လုိ႔လည္းရပါတယ္ ။ ကမၻာေပၚမွာ ပထ၀ီေနရာေတြ ဘယ္လုိကြဲျပားျပား ၊ ေရေျမေတြ ဘယ္လုိပင္ျခားနားျခားနား ၊ အယူအဆေတြ ၊ ဘာသာေတြ ဓေလ့ထံုးတမ္း ၊ ကုိးကြယ္ယံုၾကည္မႈေတြ ဘယ္လိုပင္မတူပါေစ ကဗ်ာကုိခ်စ္တတ္ျခင္းက တူညီၾကပါတယ္ ။
ဒီလုိတူညီၾကျခင္းဟာ ခုေခတ္မွာမဟုတ္ပါဘူး ၊ စာေပေတြစတင္ေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့ သမုိင္းေခတ္ထဲကပါ ။ ဥပမာအေနနဲ႔ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ဂရိ ေရာမ တုိ႔ ႀကီးက်ယ္ထြန္းလင္းခဲ့တဲ့ အေနာက္တုိင္းကုိၾကည့္လုိက္ပါ ။ ဂရိစာဆုိ ဟုိးမါးရဲ႕ ေအာ့ဒက္ဆီ ဆုိတဲ့လကၤာႀကီးဟာ ေရွးဂရိေခတ္ စစ္တုိက္ခန္း ၊ စြန္႔စားခန္းမ်ားကုိ ဖြဲ႕ဆုိထားတာကိုေတြ႕ရမွာပါ ။ အဲဒီ လကၤာႀကီးက အက္ပစ္ ဆုိတဲ့ အမ်ိဳးအစားမွာပါ ပါတယ္ ။ ေအာ့ဒက္ဆီ အက္ပစ္ကုိ အေနာက္ႏုိင္ငံတုိင္းလုိလုိက သူတုိ႔ဘာသာစကားနဲ႔ ျပန္ဆုိၿပီးတန္ဖုိးထားၾကပါတယ္ ။ ဒီလုိပါပဲ ဒီေရလွိဳင္းတုိ႔ အေရွ႕တုိင္းမွာလည္း သကၠဋ ဘာသာနဲ႔ ေရးစပ္ သီကံုးထားတဲ့ ရာမာယန လကၤာႀကီးမွာလည္း စြန္႔စားခန္း ၊ တုိက္ခုိက္ခန္းေတြပါ၀င္တဲံ အက္ပစ္လကၤာအမ်ိဳးအစားပဲျဖစ္ပါတယ္ ။ အေရွ႕တုိင္းတြင္မက တကမၻာလံုးက တန္ဖုိးထားေလးစားၾကတဲ့ ကဗ်ာရွည္ႀကီးတစ္ပုဒ္ပါ ။
ဒီေရလွိဳင္းတုိ႔ျမန္မာစာေပမွာလည္း အသူရာနဲ႔သိၾကား စစ္တုိက္ၾကလုိ႔ မုိးရြာဟန္ မုိးၿခိမ္းတာေတြျဖစ္လာပံုကို ကဗ်ာေတြနဲ႔ေရးသီၾကသလုိ ၊ ဂရိစာေပမွာလည္း မုိးဦးရာသီမ်ာ ပန္းေလးေတြပြင့္ၾကတာကုိ
ဘုမၼာစုိး(ေျမေစာင့္နတ္သမီး)ရဲ႕ ခ်စ္လွစြေသာသမီး ေသမင္းထံက ျပန္လာလုိ႔ ေပ်ာ္ရႊင္ေသာအထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ပြင့္ၾကေလဟန္ ေရးဖြဲ႕ခဲ့ပါတယ္ ။ ရာသီဖြဲ႕ ၊ ေတာဖြဲ႕ ၊ေတာင္ဖြဲ႕ မယ္ဖြဲ႕ ေမာင္ဖြဲ႕ စတဲ့အဖြဲ႕အႏြဲ႕အမ်ိဳးမ်ိဳးတုိ႔ဟာ ျမန္မာစာေပမ်ာရွိခဲ့သလုိ အျခားေသာစာေပမ်ားမွာလည္းရွိၾကပါတယ္ ။ ဒီအဖြဲ႕အႏြဲ႕မ်ိဳးကုိ ဂရိတုိ႔က လစ္ရစ္လုိ႔ေခၚၾကပါတယ္ ။ ျမန္မာစာေပမွာ ေတးထပ္ဆုိတဲ့အဖြဲ႕တစ္ခုက
ဂရိစာေပ က ဆြန္းနတ္နဲ႔ အေတာ္ပင္တူပါတယ္ ။ ဆြန္းနတ္ကဗ်ာမွာ စာေၾကာင္း ၁၄ေၾကာင္းနဲ႔ အသံ ကာရန္ စည္းခ်က္မွန္ေအာင္ စပ္ဆုိရသလုိ ျမန္မာေတးထပ္မွာလည္း ၁၈ပိုဒ္ျပည့္ေအာင္ အခံ အအုပ္ကာရန္ေတြနဲ႔ စနစ္တက်ေရးဖြဲ႕ရပါတယ္ ။ ျမန္မာစာေပက အုိင္ခ်င္း ၊ အဲခ်င္း ေတးအရုိးအဆန္းစတဲ့အဖြဲ႕အႏြဲ႕မ်ိဳးနဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္တူတဲ့ အဖြဲ႕အနြဲ႕မ်ိဳးက ဘဲလက္လုိ႔ေခၚၾကၿပီး ေတာ္ေတာ္ေရးဖြဲ႕သီၾကပါတယ္ ။ ျမန္မာဂီတမွာပါတဲ့ နတ္သံဆုိတဲ့အဖြဲ႕က ခုေခတ္ ဟစ္ေဟာ့ပ္နဲ႔ သံေနသံထားေတာ္ေတာ္တူလုိ႔ အဆုိေတာ္သားစုိးကေတာင္ ေရာသမေမႊေနလုိက္တာ မကုန္ႏုိင္ပါဘူးေလ။
ျမန္မာကဗ်ာေတြက ဒီဃ (သံတုိ) ရႆ(သံရွည္) ၊ ဂရု (သံျပင္း) လဟု(သံညွင္း)ေတြနဲ႔ ေရးဖြဲ႕သလုိ အေနာက္တုိင္းကဗ်ာေတြက ရစ္သမ္း ၊ ဘိေတြနဲ႔ ေရးစပ္တတ္ၾကပါတယ္ ။
ေနာက္ အလွဘြဲ႕ေတြကုိေရးတဲ့ေနရာမွာလည္း တုိက္ရုိက္ဖြဲ႕တာမ်ိဳးမဟုတ္ဘူး သြယ၀ို္က္တင္စားဖြဲ႕မႈကလည္း အေနာက္တုိင္းစာေပမွာေရာ ျမန္မာကဗ်ာေတြမွာပါ တူေနတာကိုလည္း အံ့ၾသစရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ေတြ႕ရွိရျပန္တယ္ ။ ျမန္မာစာေပသမုိင္းမွာ ထင္ရွားတဲ့ ရတုဘုရင္ ေတာင္ငူဘုရင္နတ္ရွင္ေနာင္က
ႏွစ္ဖက္ၿပိဳင္ရွာ ၊ ၀တိ ံသာမွ
စံရာစံထား ၊ ေရြးခဲ့ျခား၍
သိၾကားတမွ် ၊ ၿပိဳင္လွသလည္း
ေသာ္တာေရာင္သြယ္
ၾကယ္ႏွယ္ထင္ဟု
သခင္ကကုိ မ်ားမိန္႔ဆုိလိမ့္လုိ႔
မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ရဲ႔ အလွကုိ တုိက္ရုိက္မဖြဲ႕ပဲ သိၾကားမင္း ဖန္ဆင္းၿပီးၿပိဳင္တဲ့နတ္သမီးေတာင္ လမင္းနဲ႔ယွဥ္တဲ့ ၾကယ္ေလးလုိ မွိန္သြားမယ္လုိ႔ ဖြဲ႕ထား သီထားတာေလးက အင္မတန္လွပါတယ္ ။
ဒီလုိပါပဲ ေရွးဂရိစာဆုိႀကီး ဟုိးမား စပ္ဆုိခဲ့တဲ့ ေအာ့ဒီဆီ ကေွာမွာလည္း ဟယ္လင္မင္းသမီးရဲ႕ လွပပံုကို
““ စစ္တုိက္ရာမွာ သေဘၤာတစ္ေထာင္ကုိ ရြက္လႊင့္ေစႏုိင္ေသာ မ်က္နွာလုိ႔ ဖြဲ႕ထားခဲ့ပါတယ္ ။ သူရဲ႕မ်က္ႏွာအလွအရွိအဟုန္က စစ္သေဘၤာတစ္ေထာင္ေတာင္ရြက္လြင့္ေစႏုိင္တယ္လုိ႔ဖြဲ႕ဆုိထားတာေလးေတြက
ေရေျမေတြဘယ္လုိျခားျခား ၊ ဘာသာစကားေတြဘယ္လုိကြဲျပားကြဲျပား ကဗ်ာႏွလံုးသားက တစ္ထပ္တည္းက်ေနတယ္ဆုိတာ ေပၚလြင္ေနပါတယ္ ။ ကဗ်ာဆုိတာ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ရဲ႕ ပစၥည္းမဟုတ္ပါဘူး
တကမၻာလံုးရဲ႕ အႏုပညာအေမြအႏွစ္ပစၥည္းတစ္ခုပါဆုိတာ ထင္ရွားေနပါတယ္ ။
ျမန္မာကဗ်ာအမ်ိဳးအစားမ်ား ။
ျမန္မာကဗ်ာေတြကုိ လကၤာနဲ႔ သီခ်င္းဆုိၿပီး အုပ္စုႀကီး(၂)ခုခြဲျခားထားပါတယ္ ။ လကၤာက(၁၄)မ်ိဳး ၊ သီခ်င္းက (၂၂)မ်ိဳးရွိပါတယ္ ။
လကၤာအုပ္စုမွာ
(၁)လကၤာ
(၂) ပ်ိဳ႕
(၃) ေမာ္ကြန္း
(၄) သံပုိင္း
(၅) သမုိင္း
(၅) ရဲတင္း
(၇)တမ္းခ်င္း
(၈)ဧခ်င္းသံတုိင္
(၉) ဧခ်င္း သံေပါက္
(၁၀)လူးတား
(၁၁)အန္ခ်င္း
(၁၂)သံေပါက္
(၁၃)၀ဲရုိက္၀ဲသြင္း
(၁၄)လြမ္းခ်င္း တုိ႔ပါ၀င္ၾကပါတယ္ ။
သီခ်င္း(၂၂)မ်ိဳးမွာေတာ့
(၁) ရကန္
(၂) ေဟာစာ
(၃) သာခ်င္း
(၄) ကာခ်င္း
(၅)အဲခ်င္း
(၆)အုိင္ခ်င္း
(၇)ေလးခ်ိဳး
(၈)သံခ်ိဳ
(၉) ယုိးဒယား
(၁၀) ပတ္ပ်ိဳး
(၁၁)ႀကိဳး
(၁၂)ဘြဲ႕
(၁၃)ေဘာလယ္အရုိး
(၁၄)ေတး အရုိးအဆန္း
(၁၅)သျဖန္ အရုိး အဆန္း
(၁၆) ငုိခ်င္း အရုိးအဆန္း
(၁၇) တံုးခ်င္း/ဒံုးခ်င္း အရုိးအဆန္း
(၁၈) ဟန္ခ်င္း အရုိးအဆန္း
(၁၉) ေလွခ်င္း အရုိးအဆန္း
(၂၀)နတ္သံ
(၂၁)မွာတမ္း
(၂၂) ဇာတ္စကားပံု တုိ႔ပါ၀င္ ၾကေၾကာင္းတင္ျပရင္း ဒီအပုိင္းကုိ ဒီေလာက္နဲ႔ပဲ ေခတၱရပ္နားပါ့မယ္ ။
ေနာက္ပိုစ့္ကုိေတာ့ လာခ်င္းေကာင္းေသာျမန္မာကဗ်ာဆုိတာ နဲ႔ ေရးပါ့မယ္ေနာ္ ။း